Overzicht van GR-wandelroutes in Andalusië

Andalusië telt, voor zover wij weten, 25 Senderos de Gran Recorrido ofwel GR’s. Deze lopen geheel of gedeeltelijk over het grondgebied van de zuidelijkste regio van Spanje. De routes variëren in lengte van 52 tot 1280 km. Eén van de GR’s, de GR-7, maakt deel uit van het Europese wandelroute E-4 die start in Tarifa (Cadiz) en 10.000 km later eindigt op het Griekse deel van Cyprus.

In dit artikel zoomen wij in op de langere afstandswandelroutes die geheel of deels door Andalusië lopen. Wat ons is opgevallen, is dat er op de sites die wij hebben geraadpleegd nogal gegoocheld wordt met de totale lengte, het aantal etappes en de mogelijke varianten van de verschillende routes. Duidelijker gesteld: het is een behoorlijke bende! Derhalve deze disclaimer: don’t shoot the pianist, zelfs wij durven niet te beloven dat onze informatie 100% betrouwbaar is.
Daarnaast: één betrouwbare, overzichtelijke, allesomvattende website die we je zonder reserve kunnen aanbevelen, hebben wij helaas niet kunnen vinden. Mocht je plannen hebben een van de onderstaande GR’s daadwerkelijk aan te vallen, check alle mogelijke informatie die voorhanden is. En laat ons vooral ook weten hoe het wandelen is bevallen. Met plezier plaatsen wij je verslag op onze website.

GR’s zijn net als in andere landen in Europa gemarkeerd met rood-witte verfstrepen. In Andalusië vind je ook paden met andere kleuren en markeringen. Lees meer over dit onderwerp in ons artikel Markeringen van wandelpaden.

De populairste GR-wandelroutes in Andalusië

1. GR-249, ‘Gran Senda de Málaga’

De GR-249 is één van de nieuwste en populairste GR’s van Andalusië en kwam in 2013 gereed. Deze afwisselende en goed bewegwijzerde route begint en eindigt in Málaga. Starten dus aan de drukke kust van de Costa del Sol, maar vanaf Nerja slingert de route door een aantal prachtige natuurgebieden zoals de Sierra de Tejeda, Sierra de Grazalema, Laguna de Campillos en Sierra de las Nieves. Een van de absolute hoogtepunten is de spectaculaire aankomst in Ronda; één van de mooiste steden van Andalusië. Andere bekende plaatsen die worden aangedaan zijn Nerja, Frigiliana en Cómpeta.

De GR-249 is een ideale route voor wie weinig zin heeft om te reizen en meteen vanuit het vliegveld wil beginnen. Hou wel rekening met de hitte, gebrek aan water en soms eenzame trajecten. En, hoewel officieel verboden, is een tent of tarp onmisbaar op sommige trajecten.

Wij liepen zelf het mooie en bergachtige deeltraject van het bergdorp Alcaucín naar kuststad Nerja, door de Sierra de Tejeda.

• Beginpunt: Málaga
• Eindpunt: Málaga
• Totale lengte: 427 km
• Aantal etappes/ dagen: 35
• Provincies: Malága
• Gebergten: Sierra de las Nieves, Sierra Tejeda-Almijara, Torcal, Parque Natural del Desfiladero de los Gaitanes
• Meer info: Klik hier voor de officiële website van de route.
• Opmerkingen: Water is op deze GR een probleem. En de hitte. Loop de GR-249 daarom bij voorkeur in het vroege voorjaar als de natuur nog in bloei staat en de warmte minder is. De bewegwijzering is volgens verslagen van reizigers zeer goed!

2. GR-141, ‘Gran Senda de Serranía de Ronda’

De GR-141 (Gran Senda de la Serranía de Ronda) is een zowel pittige als verrassend groene en afwisselende route van zes dagen die begint en eindigt in de heerlijke stad Ronda. De ronde van 120 km voert door het hart van het gebied Serranía de Ronda en eindigt iedere dag in een dorp waar overnacht en gegeten kan worden. Je volgt veelal smalle ‘ezelpaden’ die eeuwenlang zijn gebruikt als handelsroute tussen Ronda en Gibraltar.

Tijdens deze zesdaagse trektocht loop je langs de randen van drie prachtige natuurparken: Sierra Grazalema, Los Alcornocales en Sierra de las Nieves. Het gebied kenmerkt zich door groene, rollende bergen, ruige valleien, heldere rivieren en prettige witte dorpjes. Wij liepen de GR-141 zelf in het najaar van 2020. Een zeer uitgebreid en informatief artikel vind je hier.

• Beginpunt: Ronda
• Eindpunt: Ronda
• Totale lengte: 120 km
• Aantal etappes/ dagen: 6
• Provincies: Malága
• Gebergten: Sierra de las Nieves, Sierra de Grazalema en Los Alcornocales
• Meer info: Klik hier voor de officiële website van de route (vink de GR-141 aan).
• Opmerkingen: Loop de GR-141 bij voorkeur in het vroege voorjaar als de natuur nog in bloei staat en de warmte minder is. Of juist in het najaar als de temperatuur nog heerlijk is. De bewegwijzering is uitstekend. De route heeft een eigen routegids (PDF).

3. GR-7 / E-4, ‘Sendero Andaluz’

De GR-7 is met afstand de langste GR die door Andalusië loopt. In 1972 was het tevens de eerste GR die ook door Spanje liep. De GR-7 begint (of eindigt) overigens in Frankrijk, op de top van de Ballon d’Alsace in de Vogezen en eindigt (of begint) in Tarifa in de provincie Cadíz. Hij sluit aan op de Europese wandelroute E4 die slingert tussen Tarifa en Griekenland (Cyprus).
Tot boven Málaga loopt de GR-7 als één route, daarna splitst hij zich in een noordelijke en een zuidelijke variant. Neem je de noordelijke route bovenlangs de Sierra Nevada, dan  is de totale lengte 718 km. De zuidelijke variant door de Alpujarras is 735 km.
Wie de GR-7 door Andalusië loopt, maakt kennis met een groot deel van de machtigste sierras van Andalusië! Je doorkruist tijdens de route o.a. de Sierra de Grazalema, El Torcal, de Alpujarras en het park Sierra de Cazorla.

• Beginpunt: Tarifa (Cadíz)
• Eindpunt: Puebla de Don Fadrique (Granada)
• Lengte in Andalusië: 735 (langste route)
• Aantal etappes in Andalusië: 55 (incl. variant)
• Provincies: Cadiz, Córdoba, Almería, Granada, Málaga en Jaén
• Gebergten: Alcornocales, Sierra de Grazalema, Torcal, Alpujarras (zuidelijke variant), Sierra de Baza (zuidelijke variant), Sierra Subeticas (noordelijke variant), Sierra de Magina (noordelijke variant), Sierra de Cazorla, Segura y Las Villas (noordelijke variant)
• Meer informatie over de GR-7 vind je hier (Spaanstalig). Een Engelstalige website vind je hier. Lees ook het boeiende verslag van Amy en James die het pad in 2012 liepen.
• Gids: Walking the GR7 in Andalucia, Michelle Lowe & Kirstie Shirra, uitg. Cicerone Guides.

4. GR-144, ‘Ruta de Transhumancia’

De GR-144 voert langs de hoge pieken en diepe bossen van de Sierra de Segura. De 52 kilometer lange route volgt het spoor van de Transhumance, de eeuwenoude traditie waarbij herders hun vee in de zomer naar de hoger gelegen zomerweides in de bergen leiden en in de winter laten afdalen naar warmere dalen. In dit geval gaat het om schapen van het Segureno-ras die in de zomer naar de zomerweides van de Segura huppelen en in de winter weer terugsjokken naar de Sierra de Morena waar het klimaat gematigder is.
De GR-144 begint op de grens van de Sierra de Segura, op het boomloze karstplateau van Campos de Hernán Perea op een hoogte tussen de 1600 en 1700 meter. Delen van de wandeling lopen langs de Rio Segura. Hogerop in de bergen kom je veelvuldig de Corsicaanse den tegen die wel 50 meter hoog kan worden.
Na het dorp Pontones te zijn gepasseerd, daalt de route door uitgestrekte dennenbossen af naar de traditionele dorpen Hornos el Viejo en Cañada Morales in de buurt van het imposante El Tranco-stuwmeer. Vanaf het meer is het klimmen naar de Pico Natao (1018 meter) en vervolgens eindigen met een afdaling naar Beas de Segura, dat buiten de grenzen van het park ligt.

• Beginpunt: Campos de Hernán Perea
• Eindpunt: Puente Mocha de Beas de Segura
• Totale lengte: 52 km
• Aantal etappes/ dagen: 4
• Provincies: Jáen
• Gebergten: Sierra de Segura
• Opmerkingen: Deze wandeling gaat door zeer onbewoond gebied met weinig voorzieningen. Een tent of tarp is op de route noodzakelijk.
• Meer over de GR-144 vind je hier

5. GR-147, ‘Sierra Profunda’

De GR-147 loopt eveneens door het stille, oostelijke deel van de Sierra de Segura maar buigt meer af naar het noorden. In dit gebied vind je veel uitgestrekte, eenzame bossen. De route voert over smalle paden en begint in de buurt van Santiago de la Espada, de meest geïsoleerde en hoogstgelegen gemeente in de regio, en eindigt in het fraai gelegen stadje Siles.
Spectaculaire landschappen, hooggelegen paden, kleine dorpen, het gerestaureerde Moorse kasteel in Segura de la Sierra en La Toba, de oorsprong van de Rio Segura, vormen de ingrediënten van deze tocht. Natuurliefhebbers kunnen onderweg oa wilde zwijnen, lynxen, oehoes en arenden spotten. Geklommen wordt er uiteraard ook, naar de spectaculaire vlakte Cuesta de Despiernacaballos. Hoogste punt van de route ligt op 1500 meter.

• Beginpunt: Santiago de Espada
• Eindpunt: Siles
• Totale lengte: 72 km
• Aantal etappes/ dagen: 4
• Provincies: Jaén
• Gebergten: Sierra de Segura
• Meer over de GR-147 vind je hier

6. GR-240, ‘Sendero Sulayr’

De GR-240 is naast de GR-7 en GR-142 de derde GR die door de Alpujarras en Sierra Nevada loopt. Deze lange ‘GR-ronde’ vormt een fantastische mogelijkheid om zowel de hoger Sierra Nevada als de Alpujarras te ontdekken. Sulayr is overigens de Moorse naam voor de Sierra Nevada. In dit gebied vind je derhalve nog veel Moorse geschiedenis wat logisch is omdat het centrum van het laatste Moorse koninkrijk in dit deel van Andalusië was gevestigd. Je wandelt veelal over kleine bergpaden in een ronde om de hoogste toppen van de Sierra Nevada heen. Ook de beroemde witte dorpen van de Alpujarras worden uiteraard niet overgeslagen.
In Trevélez, tevens hoogstgelegen dorp van Spanje, kun je de befaamde Serranoham proeven die hier aan de lucht wordt gedroogd.
Deze vrij nieuwe GR is populair en derhalve goed beschreven. Ook de faciliteiten onderweg zijn op niveau. Het zuidelijke deel van de route, de Alpujarras, is trouwens ook uitermate geschikt voor de koudere maanden.
De GR-240 volgt in het zuiden deels de route van de GR-7, maar zoekt regelmatig ook de hogere gelegen flanken op van de Alpujarras. In het algemeen kun je zeggen dat de GR-240 spectaculairder is dan de wat ‘veiligere’ GR-7. Hoogste punt van de route ligt op ruim 2300 meter.

• Beginpunt: Centro de Visitantes El Dornalo
• Eindpunt: Centro de Visitantes El Dornalo
• Totale lengte: 300 km
• Aantal etappes/ dagen: 19
• Provincies: Granada, Almería
• Gebergten: Sierra Nevada en Alpujarras
• Meer over de GR-240 vind je hier. Een zeer bruikbaar topografisch kaartje met de gps-track van de route vind je op de site van Wandermap.
• Opmerking: De GR-240 loopt, in tegenstelling tot de GR-7, door onbewoonde gebieden. Tijdens deze tocht zul je soms een tent nodig hebben.

7. GR-247, ‘Bosques del Sur’

De GR-247 is een vrij nieuw ontwikkelde GR en aangelegd met geld van de Europese gemeenschap. De ronde bestrijkt het gehele park van west naar oost en van noord naar zuid. De GR-247 is meteen ook een van de langste GR’s van Spanje. Een tent is wel nodig op deze route, want zeker niet overal is accommodatie te vinden. Wél zijn er onderweg eenvoudige schuilhutten neergezet waar je je slaapzak droog uit kunt rollen. Vooral aan de westkant van het park zijn er meer mogelijkheden om ook in een hotel of op een camping te overnachten. De oost- en noordkant is juist zeer eenzaam.
Het park Sierra de Cazorla, Segura y Las Villas kent een grote afwisseling in landschappen: hoge bergen, stuwmeren, rivieren, dichte bossen, levendige stadjes en dorpen, kastelen, en een rijkdom aan planten en dieren (oa lynxen, wolven, gieren en adelaars).
De route is goed bewegwijzerd en gemarkeerd en er is veel informatie te vinden: niet allen online maar ook in de vorm van folders en brochures. Tevens is er een gratis app voor de telefoon waarmee je de route kunt downloaden.
De etappes zijn tussen de 7,7 en 23,5 km lang; combineren van twee etappes is soms prima mogelijk.

• Beginpunt: Siles
• Eindpunt: Siles
• Totale lengte: 478 km (incl. aftakkingen en alternatieve routes). De hoofdroute is 317 km
• Aantal etappes/ dagen: 21 etappes (hoofdroute)
• Provincies: Jaén
• Gebergten: Sierra de Cazorla, Segura y Las Villas
• Meer over de GR-247 vind je hier. Een etappeoverzicht vind je op de site van Turismo en Cazorla. Inclusief routekaartjes en info per etappe. Helaas alleen Spaanstalig. Goede Engelstalige informatie is er gelukkig ook.

Andere GR-routes

GR-39/ Cañada de la Mesta

• Beginpunt: La Coronada
• Eindpunt: El Guijo
• Totale lengte: 112 km
• Aantal etappes/ dagen: 6
• Provincies: Córdoba
• Gebergten: ?
• Opmerking: Het is onduidelijk of deze route nog onderhouden wordt!
• Meer informatie over de GR-39 vind je hier

GR-40/ Cañada Real Soriana

• Beginpunt: Córdoba
• Eindpunt: El Guijo/ Ermita Virgen de Veredas
• Totale lengte: 105 km
• Aantal etappes/ dagen: 6
• Provincies: Córdoba
• Gebergten: ?
• Opmerking: Het is onduidelijk of deze route nog onderhouden wordt!
• Meer over de GR-40 vind je hier

GR-41/ Cordel de las Buervas

• Beginpunt: Barrancos (Portugal)
• Eindpunt: Sevilla
• Totale lengte: 154 km
• Aantal etappes/ dagen: ?
• Provincies: Huelva, Sevilla
• Gebergten: Sierra de Aracena, Sierra Morena
• Opmerking: Het is onduidelijk of deze route nog onderhouden wordt!
• Meer over de GR-41 vind je hier

GR-42/ Cañada Real Leonesa Occidental

• Beginpunt: Aroche
• Eindpunt: Segura de León (Badajoz)
• Totale lengte: 112 km
• Aantal etappes/ dagen: 6
• Provincies: Huelva
• Gebergten: Sierra de Aracena
• Opmerking: Een variant (de GR-42-1) loopt door tot Cumbres Mayores (grens Extremadura) en heeft dan een totale van 56 km.. Het is onduidelijk of deze route nog onderhouden wordt!
• Meer over de GR-42 vind je hier

GR-43/ Cordel de la Campiña

• Beginpunt: Córdoba
• Eindpunt: Albendín
• Totale lengte: 62 km
• Aantal etappes/ dagen: 2
• Provincies: Córdoba
• Gebergten: Sierra de Aracena
• Opmerking: Een pdf van de eerste etappe tot Castro del Río is hier te vinden.
• Meer over de GR-43 vind je hier

En ook deze routes bestaan…

• GR-46/ Tierra del Descubrimiento
• GR-47/ Camino de las Minas
• GR-48/ Sierra Morena: 14 etappes, 280 km
• GR-92/ Sender Mediterrano: 41 etappes, 822 km
• GR-114/ Camino Natural del Guadiana en Huelva
• GR-140/ Puerto de la Ragua: 9 etappes, 169 km
• GR-142/ Sendero de la Alpujarras, 8 etappes, 144 km
• GR-143/ Sendero de Almería, ? km.
• GR-146/ Ruta Monte y Oliva: 3 etappes, 56 km
• GR-148/ Tahal – Abrucena,
• GR-149/ Sendero “Estepa Sierra Sur Sevillana”
• GR-242/ Sierra de Tejeda-Almijara (dit is een bekend deeltraject van de GR-249. Wij liepen dit traject in 2023)
• GR-243/ Sendero Sierra de las Nieves
• GR-248/ Gran Senda del Guadalhorce

Meer informatie

Meer informatie over de verschillende GR routes in Spanje vind je op de volgende websites:

• Fedamon, de alpenclub van Andalusië
• SenderosGR
• Junta de Andalucía (pdf)