Canillas de Aceituno: wandeldorp in Andalusië

Als de nieuwe route El Saltillo in 2020 niet was geopend, hadden we Canillas de Aceituno misschien nooit ontdekt. In dit heerlijke bergdorpje op 650 meter bruist het gelukkig nog van het dagelijkse leven. Daarom is Canillas de Aceituno, naast dat het als de toegangspoort voor El Saltilllo fungeert, dé perfecte uitvalsbasis voor een beklimming van de imposante ‘huisberg’ La Maroma (2069 m).

Locatie

Druiven, olijven & avocado’s

De namen Canillas en Aceituno zijn afgeleid van ‘suiker’ (Cann-illae in het Latijn) en ‘zijde’ (Azeytuni in het Arabisch) en niet van ‘azijn’ zoals je als Nederlander in eerste instantie zou kunnen denken. Het is eveneens een streek van de ‘rozijn’ en zelfs de enige plek op de wereld (zegt men ter plaatse…) waar al sinds de Moorse tijd al druiven worden gedroogd tot rozijnen. Naast rozijnen heeft Canillas ook nog veel bedrijvigheid met olijven. In het dorp is een eigen olijvenperserij én een eigen olijfolie onder de naam Verdial de Velez Malaga.

Een andere ontwikkeling (in heel Andalusië trouwens) van de laatste jaren is de opkomst van de avocado, ook wel het groene goud genoemd. Goed voor de portemonnee van de boeren, maar erg slecht voor het milieu. De wortels van de avocadoboom hebben korte wortels die meestal niet bij het grondwater kunnen komen en dus veel extra water nodig hebben om te kunnen groeien. In Canillas de Aceituno wordt er daarom steeds meer geëxperimenteerd met ‘eco-avocado’s’. Rondom de avocadobomen wordt gras geplant dat veel beter en langer water vast kan houden. Dat water wordt vervolgens langzaam weer afgegeven aan de wortels van de avocado’s.

Irrigatiekanalen & El Saltillo

Boven het dorp Canillas de Aceituno is een ingenieus irrigatiesysteem aangelegd, vergelijkbaar met de acequias die we kennen uit de Alpujarras en helemaal teruggaan tot de Moorse tijd. Via een sociaal opgezet systeem, Communidad de Irregatas, wordt centraal geregeld dat alle boeren voldoende water krijgen: op een bepaald uur en op een bepaalde dag in de week. Voor dat water wordt een billijke prijs betaald die wordt bepaald op basis van de hoeveelheid water die je gebruikt. De irrigatiekanalen vormen een belangrijk traject van de route El Salltillo; je loopt er grotendeels langs of overheen.

Witte dorpen

Tevens vind je op de route diverse kalkputten waar vroeger kalksteen werd verbrand tot ongebluste kalk waarmee vervolgens de huizen wit werden ‘gekalkt’. Geloof vooral niet de verhalen dat de huizen in Andalusië allemaal wit zijn omdat daarmee de zon buiten de deur werd gehouden. De huizen werden vroeger aanvankelijk alleen aan de binnenkant wit gekalkt omdat de ongebluste kalk een desinfecterend effect had. De bewoners hoopten zo de pest, gele koorts en tyfus op afstand te houden. Pas later werden de huizen ook aan de buitenkant wit gemaakt, waarschijnlijk uit het oogpunt van uniformiteit en netheid. Onder generalísimo Francisco Franco werden hele dorpen wit geschilderd. Hij had in de gaten dat toeristen de huizen erg fotogeniek vonden en gaf opdracht tot het bijhouden van de huizen: het ontstaan van de witte dorpen. Het verhaal over huizen alléén wit schilderen omdat het de zon buiten de deur zou houden, is ook wat vergezocht als je er goed over nadenkt: de huizen in Andalusië hebben nauwelijks ramen en zeer dikke muren. Dát zijn de middelen om de zon buiten te houden, niet dat laagje wit op de buitenmuur.

Bezienswaardigheden

In het dorp Canillas de Aceituno is voldoende te bezichtigen. Je moet het alleen even weten.

• De Casa de la reina Mora is een oorspronkelijk gebleven in de Moorse tijd gebouwd ‘belastinggebouwtje’ en een mooi voorbeeld van Mudéjar-architectuur. Vroeger was het gebruikelijk om een 1/10 deel van de oogst af te staan als belasting. In dit gebouwtje werd belasting betaald voor de productie van zijde. Deze zijde was afkomstig van zijderupsen die aten van de bladeren van de witte Moerbeiboom die in 1268 vanuit China naar Europa is gehaald.
• De Iglesia Nuestra Señora del Rosario y San Léon Magno uit de zestiende eeuw in het dorp is niet gebouwd op de restanten van een moskee, zoals vaak is gebeurd, maar heeft wél Moorse invloeden. Het fijne, handgemaakte houten dak is van een verbluffende schoonheid. Vooral de achtkantige Moorse ster in het dak valt meteen op.
• Ook te bezoeken: de lavadero…de wasplaats. Dit was in vroegere dagen veel meer dan alleen een plek om kleding te wassen. Vrouwen wisselden hier de laatste roddels uit en het was dan ook een zeer belangrijke sociale ontmoetingsplaats waar vrouwen echt alleen onder elkaar konden zijn. In Canillas de Aceituno is de wasplaats overdekt.
• Als je meer wil weten over de ‘hoogtepunten’ van het dorp, bekijk dan vooral even de website Meer weten over het dorp Canillas de Aceituno?
• Een ‘wijd en zijd bekende’ specialiteit van het dorp is de chivo al horno, jonge geit uit de oven met kruiden en knoflook (en frites drijven in het vet). Wij vonden het best lekker, maar niet iets om helemaal voor naar Canillas te rijden. Mocht je meer van bloedworst met pompoen houden, dat is óok een specialiteit van het dorp…..Een populair restaurant waar beide gerechten worden opgediend, is Restaurante La Sociedad aan de Calle de Iglesia 12. Maar er zijn er meer.